ارائه چارچوب مفهومی حکمرانی اسلامی با ابتناء بر عهدنامه امیرالمؤمنین (ع) برای مالک بن حارث نخعی

نویسنده : شادمان فر، محمدحسین ؛ علیپور، محمدحسین ؛

مجله:پژوهش های نوین در مطالعات علوم انسانی اسلامی»بهار و تابستان ۱۴۰۳، سال سوم – شماره ۵ رتبه: ب/ISC (‎۱۸ صفحه – از ۱۲۲ تا ۱۳۹ )

چکیده:

پژوهش حاضر باهدف دستیابی به چارچوب مفهومی حکمرانی اسلامی با ابتناء بر نهج البلاغه، به منظور دست‌یابی به یک ابزار تحلیلی برای مشخص کردن تفاوتهای مفهومی، به گونه‌ای که به فهم و یادسپاری مفهوم حکمرانی اسلامی کمک نماید؛ صورت‌گرفته است. این پژوهش از نظر فلسفه و پارادایم فلسفی در قلمرو پژوهش‌های تفسیری و مبتنی بر تفسیر داده‌های کیفی شکل‌گرفته و از روش‌شناسی تحلیل مضمون و نرم‌افزار اطلس‌تی (۲۳) برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های کیفی استفاده شده است. برای دستیابی به واحدهای تحلیل، پس از جستجوی کلیدواژه‌های «حکمرانی»، «حکومت»، «فرماندار»، «والی»، «ولایت»، «سرپرستی»، «مردم» و غیره و مشقات آنها، انتشاریافته از بیانات حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام)، (۲۳۵) واحد معنا شناسایی گردید. بر اساس یافته‌های پژوهش، (۴۳۶) مضمون پایه، (۳۰) مضمون سازمان‌دهنده شامل ولایت محوری، تعالی بخشی، هم‌افزایی، اتحاد و انسجام، تعاون و همکاری، تولی و تبری، شایستگی‌ مداری، مسئولیت پذیری، دفاع از مبانی، عدالت‌خواهی، تقوا در فکر و عمل، عدالت، پرده پوشی از عیوب مردم، امانت‌داری، رفق و مدارا، تاب آوری، تکلیف‌مداری، ارتباط بی‌واسطه بامردم، شایسته‌سالاری، خدا محوری، واقع بینی، برخورد منصفانه، هویت الهی، انتخاب مدیران بر پایه امتحان، تبعیت از دستورات الهی، توجه به عامه مردم، مردمی بودن، تعلق به همه طبقات جامعه و (۴) مضمون فراگیر شامل اصول حکمرانی، ارزش‌های حاکم، شاخص‌های ارزیابی حکمرانان و ماهیت سازمان علویاستخراج گردید. در پایان، شبکه مضامین ترسیم و مضامین پایه، سازمان‌دهنده و فراگیر چارچوب مفهومی حکمرانی اسلامی با ابتناء بر نهج البلاغه ارائه گردید.