امنیت؛ پایه حکمرانی و پیشرفت، از نگاه مقام معظم رهبری
چهارمین مدرسۀ فصلی فقه نظامات اجتماعی مدرسه عالی فقاهت عالم آل محمد(ص) با محور«الگوی حکمرانی آیت‌الله العظمی خامنه‌ای» با حضور طلاب و فضلای برجسته حوزه‌های علمیه سراسر کشور برگزار شد.
در این مدرسه تابستانه، آیت‌الله شیخ علی رضایی تهرانی، استاد حوزه‌های علمیه، پیرامون «الگوی حکمرانی امنیتی آیت‌الله العظمی خامنه‌ای» توضیحاتی را ارائه کرد.
اهمیت قانون و امنیت در جامعه
آیت‌الله رضایی تهرانی در ابتدای سخن، با تأکید بر اهمیت امنیت گفت: بی‌قانونی یا قانون جنگل به معنای هرج‌ومرج است و چنین وضعیتی در تضاد با انسانیت به معنای عام قرار دارد. انسانیت در اینجا به معنای تمایز انسان از حیوان است و در همین تمایز، امنیت نهفته است. اگر قانون وجود نداشته باشد، نتیجه آن هرج‌ومرج و ناامنی خواهد بود.
وی منشأ اصلی ضرورت امنیت را طغیان دو قوۀ شهویه و غضبیه دانست و خاطرنشان کرد: اگر این دو قوه بر حکمرانی مسلط شوند، ناامنی به‌وجود خواهد آمد. هنگامی که قوه عاقله در حکومت حاکم شود، امنیت برقرار می‌شود؛ چراکه قوه عاقله انسان را به سوی توحید هدایت می‌کند.
نقش قوه عاقله در تأمین امنیت
عضو هیات علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی، با بیان اینکه به حکم عقل، پایه امنیت توحید است، به حدیث امام رضا(ع) اشاره کرد و اظهار داشت: همانگونه که امام هشتم(ع) فرمودند: «کلمه لا اله الا الله حصنی فمن دخل حصنی أمن من عذابی»، البته شرط آن هدایت انسان کامل است. امام حسن عسکری(ع) نیز تأکید کردند که اگر پیامبر(ص) و اهل بیت ایشان نبودند، بی‌قانونی بر جامعه حاکم می‌شد.
وی تصریح کرد: امنیت جزو لاینفک تمدن و مدنیت است و ریشۀ همه تمدن‌ها را باید در پیامبران جست‌وجو کرد. بنابراین ریشۀ امنیت ایمان است. بالاترین سطح امنیت نیز در عصر ظهور محقق خواهد شد؛ زمانی که ولی خدا بتواند دین را بدون واهمه و به‌صورت کامل عرضه کند.
این استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه موضوع امنیت از آغاز خلقت با انسان همراه بوده است، تاکید کرد: قرآن کریم ماجرای شیطان را بیان می‌کند که امنیت آدم و حوا را در بهشت برزخی گرفت و قابیل نیز امنیت جانی هابیل را به خطر انداخت. از آنجا که عافیت با امنیت گره خورده، این مفهوم جایگاهی بنیادین در دین دارد.
تحریف واژه امنیت در جهان معاصر
آیت‌الله رضایی تهرانی با بیان اینکه با وجود جایگاه رفیع امنیت در دین، این واژه در جهان امروز دچار تحریف شده است، افزود: شورای امنیت به‌جای آنکه نماد صلح باشد، به مرکزی برای ظلم مدون تبدیل شده است که نمونه بارز آن «حق وتو» است.
وی اضافه کرد: مقام معظم رهبری در دیدار با یکی از دبیران کل سازمان ملل یادآور شدند که این نهاد پس از جنگ جهانی دوم برای حفظ امنیت بشر پایه‌گذاری شد، اما امروز جان انسان‌ها ارزش برابر ندارد. ماجرای غزه نشان می‌دهد که امنیت در این سازمان مظلوم واقع شده است.
امنیت در چارچوب حکمرانی
آیت الله رضایی تهرانی خاطر نشان کرد: مقام معظم رهبری در نگاه خود تفاوتی میان «حکومت کردن» و «حکمرانی» قائل نیستند و هر دو را به یک معنا به‌کار می‌برند؛ هرچند در ادبیات جهانی میان این دو واژه تمایز وجود دارد.
وی سپس به تعریف حکمرانی از منظر رهبری پرداخت و یادآور شد: مقام معظم رهبری در تعریف حکمرانی که به معنای حکومت کردن است، توسعه و تضیقی خاص دارند. ایشان حکمرانی حقیقی را مبتنی بر ولایت می‌دانند و معتقدند این حکمرانی از کتاب و سنت تأثیر می‌گیرد و بر مبانی معنوی تکیه دارد.
گستره حکمرانی و ولایت مطلقه فقیه
آیت‌الله رضایی تهرانی با بیان اینکه در بحث توسعه، مقام معظم رهبری بر این باورند که گسترۀ حکمرانی ولایت مطلقۀ فقیه، در هیچ حکومت دیگری وجود ندارد، افزود: از منظر رهبری، ولایتی که پیامبر و ائمه (ع) در حکومت داشتند، به فقیه منتقل می‌شود و این اصل در فقه اسلامی تأیید شده است. حتی رهبری جهاد ابتدایی را نیز از شئون ولی فقیه می‌دانند.
رضایی با اشاره به اینکه بر اساس بازتعریف اصول حکمرانی از منظر رهبری، امنیت پایه‌ای اساسی در ساختار حکومت محسوب می‌شود، تأکید کرد: برخی از اصول با سایر نظام‌های حکمرانی مشترک و عقلانی است، اما برخی اختصاصی هستند و ویژگی نوآورانه دارند.
وی ادامه داد: رهبری، امنیت توحیدی را از پایه‌های اصلی حکمرانی می‌دانند و هدف‌گذاری تمدن اسلامی را جزو اصول آن برمی‌شمرند. ایشان انقلاب اسلامی را مقدمه‌ای برای نظام اسلامی و نظام اسلامی را مقدمه‌ای برای دولت اسلامی و دولت اسلامی را مقدمه‌ای برای جامعۀ اسلامی و جامعۀ اسلامی را مقدمۀ تمدن اسلامی می‌دانند.
حکمرانی امنیتی و نوآوری‌های رهبری
آیت‌الله رضایی تهرانی، در ادامه به پشتوانه‌های امنیت که رهبری بازتعریف کرده‌اند، اشاره و تصریح کرد: حکمرانی امنیتی که به تمدن اسلامی توجه نکند، صرفاً حکمرانی امنیتی است. پشتیبانی از ولایت فقیه، ساده‌زیستی مسئولان، نزدیکی به مردم، زنده نگه داشتن فرهنگ شهادت از پشتوانه‌های امنیتی هستند که رهبری بازتعریف کرده‌اند. این اصول باعث می‌شود امنیت صرفاً حفظ نظم نباشد بلکه پیشرفت، عدالت و رشد معنوی جامعه نیز در آن اتفاق بیفتد.
وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری، مردم را ولی نعمت می‌دانند، تصریح کرد: صداقت با مردم، پایش قوانین بر اساس اسلام و نفع عامه، بزرگواری دولت و نه بزرگی دولت از دیگر نوآوری‌های رهبری است.
این استاد حوزه علمیه سپس به مفهوم امنیت از منظر رهبری پرداخت و خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری امنیت را چندوجهی و شامل امنیت فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دفاعی و … می‌دانند. یکی از گونه‌های مهم امنیت، امنیت توحیدی است که برای اهل سلوک الهی، راه توحید را باز می‌کند. همچنین حفظ مقدسات و ایمن‌سازی معرفتی نسل جوان از نفوذ فرهنگی دشمن همواره مورد توجه رهبری بوده است. ایشان معتقدند امنیت باید زمینه‌ساز پیشرفت علمی، اقتصادی، صنعتی و فرهنگی باشد.
پشتوانه امنیت از نگاه رهبری
آیت‌الله رضایی تهرانی تأکید کرد: مقام معظم رهبری، امنیت را بالاتر و ضروری‌تر از نیازهای اولیه مانند آب و نان می‌دانند و معتقدند بدون امنیت هیچ پیشرفتی در کشور رخ نمی‌دهد. اتحاد، همگرایی و الگوبرداری از حکومت نبوی و علوی، از مؤلفه‌های امنیت در نظر ایشان است.
وی سپس به ۲۰ منظر اصلی به عنوان پشتوانه‌های امنیت از نگاه مقام معظم رهبری اشاره و عنوان کرد: دین‌مداری و تزکیه، ولایت‌مداری و اتحاد، مشارکت عمومی و ساماندهی اقتصادی، ریشه‌کن کردن فقر و قانونگذاری صحیح و قانون‌مداری پشتوانۀ امنیت از منظر رهبر انقلاب هستند.
این استاد حوزه علمیه اضافه کرد: اقتدار نظامی و تأکید بر بسیج، ساده‌زیستی مسئولان، محرم دانستن مردم جز در امور اطلاعاتی و زنده نگه داشتن فرهنگ شهادت از اصولی هستند که امنیت را تأمین می‌کنند.
آیت‌الله رضایی تهرانی افزود: حساسیت نسبت به نفوذ و تقویت اطلاعات، گسترش جبهه مقاومت، همراهی دیپلماسی با میدان، تکثیر نسل، فراهم کردن شرایط برای انتخاب‌های صحیح و جنبش نرم‌افزاری و بصیرت عمومی به خصوص بصیرت نخبگان به ویژه در زمان‌های فتنه از دیگر اصولی هستند که رهبری به عنوان پشتوانۀ امنیت بر آنها تأکید دارند.
وی نوآوری و آینده‌نگری، عمل به آرمان نهضت امام خمینی(ره)، مراقبت نسبت به تهدیدات نرم و فرهنگی، توسعه علمی و فناوری در چارچوب امنیت و برنامه‌ریزی برای آینده و پایداری جامعه را از دیگر موارد به عنوان پشتوانۀ امنیت برشمرد.
عضو هیات علمی مرکز تخصصی آخوند خراسانی تصریح کرد: مقام معظم رهبری، امنیت را شرط لازم برای پیشرفت علمی، صنعتی و اقتصادی می‌دانند و معتقدند بدون امنیت، آرامش روانی و تحقق آرزوهای بزرگ در جامعه امکان‌پذیر نیست. در کشور امن، زمینه رشد همه عناصر فراهم است و هرگونه پیشرفت منوط به وجود امنیت است.
آیت‌الله رضایی تهرانی در پایان خاطر نشان کرد: مقام معظم رهبری، در طول سال‌ها به بازتعریف حکمرانی امنیت، اصول، پشتوانه‌ها و تدابیر آن پرداخته‌اند. گونه‌های موجود امنیت را تعمیق کرده و نوآوری‌هایی ارائه داده‌اند که بی‌نظیر است.
