تصویرپردازی از حکمرانی مطلوب در جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر اسناد بالادستی

نویسنده : ایوبی پور، محمد ؛ عیوضی، محمد رحیم ؛ کشاورز ترک، عین اله ؛ درویشی سه تلانی، فرهاد ؛ نویسنده مسئول : قاسمی، حاکم ؛

مجله:مدیریت اسلامی»تابستان ۱۴۰۱ – شماره ۱۱۹ رتبه: ب/ISC (‎۴۲ صفحه – از ۱۳۱ تا ۱۷۲ )

چکیده:

نظریه حکمرانی خوب پس از نظریات دولت بزرگ و کوچک در حوزه اداره عمومی مطرح شده است که نقش‌های متفاوت و بعضاً متناقضی را نسبت به الگوی‌های قبلی برای حاکمیت تعریف می‌کند. در این نظریه، اداره عمومی جامعه، فرایندی مشارکتی است و نقش‌آفرینان آن، دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی هستند که هر یک سهمی مشخص در اداره مطلوب جامعه بر عهده دارند. با توجه به اینکه مفهوم خوبی در حکمرانی خوب، مفهومی هنجاری است، در نتیجه مبتنی بر ارزش‌ها و خاستگاه ذهنی نظریه‌پردازان طرح و ارائه خواهد شد. با اینکه می‌توان از برخی آموزه‌های این نظریه استفاده نمود، اما الگوی مطلوب حکمرانی برای نظام سیاسی هر کشور مستثنی از فرهنگ، مذهب و بوم آن قابل ارائه نیست. از طرفی اسناد بالادستی در هر نظام حاکمیتی، مبین اصول، ارزش‌ها، اهداف و آرمان‌های آن نظام است که می‌توان آن را به عنوان منبع اصلی برای تصویرپردازی از حکمرانی مطلوبِ مد نظر آن نظام در نظر گرفت. هدف از این پژوهش، تصویرپردازی حکمرانی مطلوب جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر اسناد بالادستیِ رسمی و مصوب کشور می‌باشد. روش پژوهش در تحقیق حاضر، روش داده‌بنیاد است. در این پژوهش، ابتدا ۵۸ سند راهبردی و رسمی در نظام جمهوری اسلامی احصاء و سپس به روش کدگذاری و استفاده از نرم‌افزار MAXQDA، مفاهیم، مقوله‌ها و در نهایت، تصویر مطلوب از حکمرانی جمهوری اسلامی ایران مدل‌سازی شده است. بر اساس نتایج یافته‌ها، لازمه حکمرانی مطلوب در جمهوری اسلامی ایران، نقش‌آفرینی در عرصه داخل و خارج از کشور است. نقش‌های حکمرانی مطلوب در داخل کشور، شامل: کرامت، تربیت، عدالت، امنیت، معیشت و پیشرفت و نقش‌های حکمرانی مطلوب در خارج از کشور در ۵ عرصه‌ جهان اسلام، امامت، مستضعفین جهان، حمایت، سازمان‌های بین‌المللی، هدایت، نظام سلطه، مقاومت و سایر کشور‌ها و شراکت در نظر گرفته شده است. پس از تعیین نقش‌ها، متناسب با عرصه‌ها، مدل‌سازی الگوی حکمرانی مطلوب بر اساس روش استراوس و کوربین صورت گرفته است. بر اساس این مدل، پدیده محوری تربیت، شرایط علّی کرامت، شرایط زمینه‌ای امنیت، شرایط مداخله‌گر شراکت بوده و مقوله‌های راهبردی نیز نقش‌های مقاومت، عدالت و پیشرفت است و در نهایت مقوله‌های پیامدی، شامل نقش‌های معیشت، امامت، هدایت و حمایت در نظر گرفته شده است.