الگوی حکمرانی نبوی مبتنی بر نظام نهادی اجتماعی

نویسنده مسئول : اسدی، هاشم ؛ نویسنده : خوش منش، ابوالفضل ؛

مجله:حکمرانی متعالی»بهار ۱۴۰۴ – شماره ۲۱ رتبه: ب (‎۲۲ صفحه – از ۳۱ تا ۵۲ )

چکیده:

حکمرانی به مجموعه‌ای از قوانین، قواعد، فرایندها و سازوکارهایی اطلاق می‌شود که از طریق آن‌ها روابط اجتماعی مدیریت و سامان‌دهی می‌شود. نهادهای اجتماعی به‌عنوان ساختارهای پایداری، که از عقاید، باورها، ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی شکل گرفته است، نقشی اساسی در هدایت و تنظیم تعاملات اجتماعی دارند. این پژوهش به بررسی الگوی حکمرانی نبوی مبتنی بر نظام نهادی می‌پردازد. فرضیه‌ پژوهش آن است که هرگاه آموزه‌های قرآن کریم مطابق سنت نبوی، با پذیرش حداکثری امت اسلامی، به مرحله‌ اجرا در آید، مجموعه‌ای از نهادهای اجتماعی مبتنی بر آن آموزه‌ ها شکل خواهد گرفت و حکمرانی اسلامی در قالب ارتباط شبکه ‌ای میان آن نهادها برقرار می‌ شود. این پژوهش پس از واکاوی مفاهیم «حکمرانی» و «نهاد»، با رویکردی تاریخی ـ اجتماعی، به تحلیل الگوی حکمرانی اسلامی در دوران حیات پیامبر اکرم(ص) می‌پردازد. یافته ‌های پژوهش نشان می‌دهد که پیامبر اکرم(ص) با ترویج سنت‌های اجتماعی اسلام به ایجاد یا ترمیم نهادهایی مانند نهاد خانواده، تعلیم و تزکیه، مسجد، جهاد، وقف و انفاق، امر به معروف و نهی از منکر، نماز جمعه و حج و نهادهای دیگری پرداختند که همگی تحت مدیریت الهی نهاد امامت، رفتار و تعاملات اجتماعی را به‌سوی تحقق حیات طیبه و سعادت دنیوی و اخروی هدایت می‌کند و حکمرانی اسلامی، متکی بر قوانین و قواعد الهی، به‌صورت فرایندها و سازوکارهایی در تعامل و ارتباط میان نهادهای متعالی تشکیل می ‌شود.