الگوی حکمرانی هیئت محور: نقش هیئت‌های مذهبی در تحقق حکمرانی اسلامی مبتنی بر مشارکت مردمی
نویسنده مسئول : نثاری، مرتضی ؛ نویسنده : بابایی، عباس ؛ حاجیلویی، محمود ؛ حسین آبفروش، رحیم ؛
مجله:حکمرانی متعالی؛ بهار ۱۴۰۴ – شماره ۲۱ رتبه: ب (۲۲ صفحه – از ۵۳ تا ۷۴ )
چکیده:
این پژوهش با هدف تحلیل نقش هیئت‌های مذهبی در تحقق حکمرانی اسلامی مبتنی بر مشارکت مردمی و با روش نظریه داده‌بنیاد انجام شد. یافته‌ها نشان می‌دهد هیئت‌های مذهبی، به‌مانند سرمایه اجتماعی نهادینه‌شده، با تکیه بر آموزه‌های شیعی و شبکه‌های غیر متمرکز مردمی، در پُر کردن خلأهای حکمرانی رسمی نقشی کلیدی ایفا می‌کنند. این نهادها از طریق سه سازوکار اصلی تأثیرگذار هستند: تولید گفتمان (تبیین مفاهیمی مانند مقاومت و عدالت در مراسم مذهبی)، شبکه‌سازی مردمی (ایجاد گروه‌های جهادی برای حل مسائل محلی) و مدیریت بحران (همکاری در شرایط اضطراری مانند سیل و همه‌گیری). الگوی ارائه‌شده تحت عنوان «حکمرانی هیئت‌محور»، نشان می‌دهد هیئت‌ها با ترکیب سنت، فناوری و مشارکت داوطلبانه، نه‌تنها هزینه‌های حکمرانی را کاهش، بلکه مشروعیت نظام را از طریق تقویت پیوند دولت ـ ملت افزایش می‌دهند. این الگو با مدل‌های غربی حکمرانی تفاوت بنیادین دارد؛ چرا که مشروعیت آن نه از ساختارهای سلسله‌مراتبی، بلکه از اعتماد عمومی به نهادهای مردمی نشئت می‌گیرد. این پژوهش پیشنهاد می‌کند با تدوین سند راهبردی، حمایت مالی هدفمند و ایجاد چارچوب‌های قانونی، از ظرفیت هیئت‌ها در گام دوم انقلاب به‌صورت نظام‌مند بهره‌گیری شود. این مطالعه بر ضرورت تبدیل هیئت‌ها به «قطب‌های فرهنگی ـ اجتماعی» و ادغام آن‌ها در دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی تأکید دارد.
