تقوا شاخص اصلی زندگی مؤمنانه است
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: تقوا در قرآن کریم به عنوان شاخص اصلی زندگی مؤمنانه معرفی شده و بر پایبندی مداوم به آن تأکید بسیاری شده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، امروز پنجشنبه هفتم فروردین در ادامه سلسله نشست‌های حکمرانی در قرآن با موضوع «دلالت‌های حکمرانی سوره مائده» که به صورت برخط برگزار شد، اظهار کرد: سوره مائده جایگاهی ویژه در میان دیگر سوره‌های قرآن کریم دارد، چرا که در آن بیش از هر سوره دیگری، خداوند مستقیماً با مؤمنین سخن می‌گوید و آنها را مخاطب قرار می‌دهد و در برخی آیات این سوره نیز دستورات الهی خطاب به پیامبر اکرم (ص) در باب تعیین رهبر الهی پس از خود ذکر شده است تا امت اسلامی پس از رحلت ایشان بدون امام و رهبر باقی نماند.
استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: این امر نشان‌دهنده اهمیت ویژه‌ای است که خداوند در این سوره به جایگاه مؤمنین قائل شده و مسئولیت‌هایی را بر عهده آنان قرار داده است و همچنین اشاره به مؤمنین به عنوان شایسته‌ترین افراد برای دریافت مستقیم پیام الهی از طریق این خطاب‌ها، بیانگر نقش کلیدی آنها در تحقق اهداف دینی و اجتماعی است.
وی با بیان اینکه سوره مائده به جنبه‌های مختلف حکمرانی نگاه دقیق دارد، ابراز کرد: حکمرانی موضوعی است که در آن مردم، نخبگان و نهاد‌های مدنی نقش مهمی ایفا می‌کنند و در جامعه اسلامی، مؤمنین به عنوان کنشگران اصلی این نهاد‌ها شناخته می‌شوند؛ از جمله تشکل‌های مردمی، بازار‌های اسلامی و نهاد‌های مدنی اسلامی که به همین دلیل، آموزه‌ها و احکام بسیاری که در این سوره آمده‌اند، راهنمای تنظیم زندگی دنیوی مؤمنین با نگرشی معطوف به سعادت اخروی آنها است.
حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی تصریح کرد: ایمان بر پایه باور‌های آگاهانه و متعهدانه زاینده عمل، مؤمنین را به بازیگران اصلی حکمرانی تبدیل می‌کند و نخستین امری که خداوند از مؤمنین طلب کرده، پایبندی به قرارداد‌ها و پیمان‌هاست؛ خواه این پیمان با خداوند باشد یا با رسول او، اولوا‌لأمر، سایر انسان‌ها یا حتی خودشان و پذیرش و اجرای این تعهدها، اعم از شفاهی یا کتبی بخشی اساسی از سبک و شیوه حکمرانی اسلامی به‌شمار می‌آید.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: در این سوره همچنین احکام گسترده‌ای درباره حلال و حرام بیان شده است و خداوند از مؤمنین خواسته تا نشانه‌های خداپرستی را حفظ و قوانین الهی را رعایت کنند. دستوراتی مانند عدالت‌ورزی حتی در برابر دشمنان و رعایت تقوا نیز تأکید شده‌اند.
وی ادامه داد: حاکمیت اسلامی، بر اساس آموزه‌های سوره مائده بر همکاری‌های مثبت و خودداری از همکاری‌های منفی استوار است و نظریه‌هایی همچون انجام نیکی و تقوا و عدم انجام گناه و ظلم نیز مبنای مهمی برای حکمرانی عادلانه در کل عرصه‌ها ارائه داده‌اند.
تقوا شاخص اصلی زندگی مؤمنانه است
حجت الاسلام والمسلمین لکزایی عنوان کرد: تقوا در قرآن کریم به‌عنوان شاخص اصلی زندگی مؤمنانه معرفی شده و بر پایبندی مداوم به آن تأکید شده است. خداوند متعال در سوره مائده به چند نکته مهم اشاره کرده است؛ اکمال دین، اتمام نعمت و رضایت به اسلام به عنوان دین برگزیده و همچنین در این آیات بر اهمیت روز غدیر خم و اعلام ولایت امیرالمومنین علی تأکید دارد ضمن اینکه یکی از پیمان‌های مهم مسلمین در این سوره، تعهد به جریان امامت و ولایت پس از پیامبر اسلام است که پایبندی به آن، ضرورتی اساسی برای مسلمانان محسوب می‌شود.
وی یادآور شد: خداوند در این آیات از سوره مائده توضیح داده که هدف دستورات الهی ایجاد راحتی و تسهیل زندگی برای مؤمنان است، نه سخت‌گیری بی‌جهت و اصل تسهیل‌گری و توانمندسازی مؤمنان، یکی از اصول مهم احکام الهی است.
حجت الاسلام والمسلمین لکزایی اظهار کرد: در خطاب دیگری، خداوند مسلمانان را به پاسداری از ارزش‌های الهی و رعایت عدالت حتی در قبال دشمنان دعوت می‌کند، چراکه رعایت عدالت نشان‌دهنده کمال تقوا و انصاف است و این ویژگی از شاخص‌های حکمرانی اسلامی است که متأسفانه در بسیاری از کشورها، خصوصاً کشور‌های غربی که مدعی حقوق بشر هستند، دیده نمی‌شود و نمونه‌های بارز ظلم و بی‌عدالتی آنها را می‌توان در حوادث دردناک غزه، یمن و حمایت از رژیم صهیونیستی مشاهده کرد.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: خطاب دیگر خداوند در سوره مائده درباره یادآوری نعمت‌های الهی است؛ زیرا تأمل در این نعمت‌ها باعث می‌شود انسان نسبت به تعهدات خود در برابر خداوند پایبند‌تر شود و علاوه بر این، تجربه‌های تاریخی مربوط به بنی‌اسرائیل و مسیحیان مورد اشاره قرار گرفته است ضمن اینکه قوم بنی‌اسرائیل با نقض پیمان‌های خود مورد لعنت الهی قرار گرفتند.
وی ادامه داد: محاربه با خدا و رسول و تلاش برای ایجاد فساد و ناامنی در جامعه از دیگو موضوعات پرداخته شده در سوره مائده و یکی از مسائل کلیدی در حوزه حکمرانی، امنیت و انتظام اجتماعی است که ابتدا باید روشن شود که محاربه به چه معناست.
حجت الاسلام والمسلمین لکزایی بیان کرد: محاربه با خدا مفهوم نمادینی دارد، زیرا کسی نمی‌تواند به صورت مستقیم با خدا بجنگد و در واقع، محاربه با خدا به معنی جنگیدن با حقوق مردم و برهم زدن امنیت جامعه است؛ یعنی هر اقدامی که باعث ترس، وحشت یا ناامنی عمومی شود.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ابراز کرد: در این سوره مجازات مشخصی را برای افرادی که مرتکب چنین اعمالی می‌شوند، تعیین کرده است که عبارتند از اعدام، به دار آویختن، قطع اعضای بدن (به صورت متقاطع) و تبعید که انتخاب نوع مجازات بستگی به شدت جرم و میزان تاثیر آن بر جامعه دارد.
جایگاه ویژه عدالت اجتماعی و امنیت در اسلام
وی تصریح کرد: مسئله محاربه و افساد فی‌الارض به امنیت عمومی مردم گره خورده و نشان‌دهنده اهمیت عدالت اجتماعی و جلوگیری از هرگونه ناامنی در دیدگاه اسلام است.
حجت‌الاسلام والمسلمین لکزایی عنوان کرد: خداوند راهکار‌هایی را نیز برای امنیت جامعه و خودسازی اخلاقی ارائه داده تا مؤمنان دچار گناهان بزرگ مانند پیمان‌شکنی یا دشمنی با خدا و رسول نشوند که یکی از این راهکار‌ها تقوای الهی است که این دستور چندباره در سوره‌های مختلف تأکید می‌کند که نقش تقوا در بهبود روابط انسان با خدا و جامعه بی‌بدیل است.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: خداوند بار‌ها به انسان‌ها تاکید می‌کند که باید هوشیار باشید، زیرا در هر لحظه ممکن است شیطان تیر وسوسه‌ای به سمت شما شلیک کند و باید انسانی باشید که مراقب باشد فریب نخورد و گمراه نشود. خداوند می‌فرماید؛ «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسیلَهَ» و ابتغوا، که به معنای جستجوی همراه با جدیت است و اگر هدفی را به طور جدی دنبال کنیم، به نوعی در مسیر «ابتغاء» قرار داریم.
حجت الاسلام والمسلمین لکزایی گفت: کلمه «وسیله» نیز به معنای هر چیزی است که باعث رسیدن از نقطه‌ای به نقطه‌ای دیگر می‌شود ضمن اینکه وسیله می‌تواند ابزار انتقال معنوی یا مادی باشد که در اینجا خداوند از ما می‌خواهد که با وسیله‌ای به او تقرب جوییم و طبق این آیه، تمام اعمال دینی نظیر نماز، روزه، حج، جهاد، زکات، توحید و اعمال عبادی دیگر می‌توانند وسیله تلقی شوند، اما موضوعی بسیار کلیدی این است که وسیله اصلی و الهی طبق آیه اشاره شده «رهبر الهی» یا همان «امام» است.
رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عنوان کرد: اگر بخواهیم خداوند را در زندگی خود حفظ کنیم و به او نزدیک شویم، باید از طریق امام این کار را انجام دهیم؛ یعنی پیروی از یک رهبر الهی ضروری است و به همین دلیل می‌توان گفت دقیق‌ترین معنا برای «وسیله» امام یا رهبر الهی است، زیرا وقتی خداوند فرمان تقوا می‌دهد، این شامل تمامی واجبات و ترک محرمات می‌شود و همچنین در حوزه اخلاق، شامل رشد فضائل و دوری از رذایل است؛ و در حوزه اعتقادات نیز شامل ایمان به خدا، پیامبر، آخرت و دیگر اصول دینی می‌شود.
وی ادامه داد: اگر بخواهیم آیه ۳۵ سوره مائده را در سیاق خودش بررسی کنیم، نکته مهمی آشکار می‌شود: کسانی که ایمان آوردند و سپس پیمان‌شکنی کردند یا شریعت را زیر پا گذاشتند، دچار ناامنی شدند و برای اینکه چنین وضعیتی رخ ندهد، خداوند سه راهکار ارائه می‌دهد؛ «تقوای الهی (انجام واجبات و ترک محرمات)»، «پیروی از رهبر الهی (امام)» و «جهاد در راه خدا تحت رهبری امام».
حجت الاسلام والمسلمین لکزایی خاطرنشان کرد: امام صادق(ع) در پاسخ به سوالی درباره آیه «وَابْتَغُوا إِلَیْهِ الْوَسِیلَهَ» فرمودند؛ «ما وسایل رساندن شما به خدای متعال هستیم» و همچنین روایتی دیگر از ایشان وجود دارد که می‌فرماید؛ «هرکس بدون شناخت امام زمانش بمیرد، مرگش مرگ جاهلیت است.»
منبع: خبرگزاری ایکنا
