اصول اخلاقی تربیت متعاطیان حکمرانی اسلامی از منظر نهج البلاغه

نویسنده : علیپور، محمدحسین ؛ نویسنده مسئول : گازر، امیرحسین ؛

مجله:مطالعات دولت پژوهی در جمهوری اسلامی ایران»تابستان۱۴۰۱، سال هشتم – شماره ۲ (‎۳۷ صفحه – از ۸۵ تا ۱۲۱ )

چکیده:

اخلاق یکی از محوری‌ترین ارکان جامعه به‌حساب می‌آید؛ انبیاء الهی مبعوث شدند تا اخلاق را در عالم فراگیر نمایند چنانکه پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله) هدف مبعوث شدنشان را تکمیل کردن مکارم اخلاق بیان می‌کنند؛ بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران امام خمینی (رحمه الله علیه) نیز در آثار خود توجه ویژه‌ای به مسئله‌ی اخلاق دارند تا جایی که حتی در کتب فقهی‌ای مثل تحریر- الوسیله نیز مسائل اخلاقی را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهند؛ از طرفی بر اساس اندیشه امامین انقلاب اسلامی تحقق حکومت اسلامی شرط لازم رسیدن به تمدن اسلامی است و روشن است که رکن اصلی حکومت اسلامی؛ متعاطیان حکمرانی و مدیران حکومت هستند به این معنا که تا شرایط برای تربیت حکمرانان و مدیران در جامعه‌ی اسلامی مهیا نشود حکومت اسلامی ایجاد نخواهد شد؛ کتاب شریف نهج البلاغه به این مساله به‌طور ویژه پرداخته است تا جایی که امیرالمومنین علیه السلام در عهدنامه مالک اشتر در کنار هر دستور حکومتی یک یا چند دستور تربیتی اخلاقی دارند؛ در این نوشتار سعی شده است که با روش تحلیل مضمون اصول تربیتی حکمرانی اسلامی از منظر نهج البلاغه در قالب سه مهارت مبنایی-شناختی و مهارت رفتاری و مهارت معنوی تبیین گردد تا سهمی هرچند ناچیز در پیشبرد منویات مقام معظم رهبری (حفظه الله) در زمینه تحقق تمدن اسلامی داشته باشد؛ و در انتها این مهارت‌ها در قالب یک جدول ارائه می‌گردد. سوال اصلی (یا هدف اصلی) هدف اصلی در این مقاله بیان شاخصه‌های مهم اخلاقی برای بسترسازی حکمرانی اسلامی با محوریت متعاطیان این امر از منظر نهج‌‌البلاغه می‌باشد. در این نوشتار سعی شده که اصول اخلاقی مهمی که لازمه حکمرانی اسلامی است و در نهج البلاغه روی آن تاکید شده است احصاء گردد؛ با این رویکرد که تا زمانی که توجه ویژه به تغییر در ساحت درونی آحاد جامعه برای تربیت متعاطیان حکمرانی صورت نگیرد تغییر در ساحت اجتماع بما هو اجتماع ممکن نخواهد بود؛ بر همین اساس بررسی قواعد اخلاقی از منظر نهج البلاغه می‌تواند افقی نو در این راستا پیش روی محققین قرار دهد.