از سیاست‌گذاری تا مسئولیت‌پذیری: مسیر تحول حکمرانی هوش مصنوعی
نویسنده: علی میرعرب؛ استادیار، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.
دوفصلنامه علمی – تخصصی مطالعات حکمرانی اسلامی؛ دوره ۱، شماره ۱، فروردین ۱۴۰۴
چکیده
هوش مصنوعی (AI) به عنوان یک فناوری انقلابی، تحول‌آفرین و برهم‌زننده، در حال دگرگونی دنیا است. حکمرانی هوش مصنوعی و ادغام آن در سیاست عمومی، از موضوعات مهم در بحث‌های امروزی است. استفاده‌ی بالقوه از هوش مصنوعی در چرخه‌ی سیاست عمومی، فرصت‌هایی را برای بهبود فرآیندهای تصمیم‌گیری دولت‌ها فراهم می‌کند. تجزیه و تحلیل انتقادی فناوری‌های هوش مصنوعی در سیاست‌گذاری عمومی برای درک تأثیر آن‌ها بر فرآیندهای تصمیم‌گیری و نابرابری‌های اجتماعی ضروری است. اگرچه ادارات دولتی، بنگاه‌های اقتصادی، سازمان‌های بین‌المللی و سایر طرفین، در حوزه‌ی هوش مصنوعی تلاش کرده‌اند، اما ادغام هوش مصنوعی و حکمرانی هنوز در مراحل اولیه‌ی توسعه قرار دارد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، و با هدف مطالعه بر روندها و چارچوب‌های حکمرانی هوش مصنوعی و سیاست‌گذاری عمومی، سعی دارد به بررسی چگونگی بهبود فرآیند و نتایج سیاست‌گذاری با استفاده از هوش مصنوعی بپردازد. هوش مصنوعی می‌تواند به سیاست‌گذاران در شناسایی نیازها، توسعه‌ی برنامه‌ها، پیش‌بینی نتایج و تحلیل اثربخشی سیاست‌ها کمک کند. مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد اسناد سیاستی در سراسر جهان بر پتانسیل هوش مصنوعی برای کمک به دستیابی به اهداف توسعه‌ی پایدار از جمله درمان بیماری‌های مزمن، کاهش تلفات جاده‌ای، مبارزه با تغییرات اقلیمی و پیش‌بینی تهدیدات سایبری کمک می‌کند. هوش مصنوعی نه تنها فرصت‌ها، بلکه خطرات و چالش‌هایی را نیز به همراه دارد. برخی از نگرانی‌ها شامل جابه‌جایی شغلی، سوگیری الگوریتمی، سوء‌استفاده از داده‌ها و تهدیدات امنیتی است. سیاست‌های هوش مصنوعی باید به این چالش‌ها رسیدگی کند و اطمینان حاصل کند که هوش مصنوعی به طور مسئولانه و اخلاقی توسعه و استفاده می‌شود.
