چرخه نوآوری در علوم انسانی نیازمند بازتعریف است

مدیرعامل مرکز نوآوری و خلاقیت اشراق گفت: با وجود تولیدات گسترده علمی در دانشگاه و حوزه، سهم علوم انسانی از چرخه تبدیل علم به فناوری کمتر از ده درصد است.

حجت الاسلام والمسلمین محمد قطبی، مدیرعامل مرکز نوآوری و خلاقیت اشراق دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم در ادامه سلسله نشست‌های نهمین دوره مدرسه حکمرانی اسلامی، در سخنرانی خود با عنوان «تبیین مدل چرخه فناوری در علوم انسانی و اسلامی» به واکاوی الگوهای تبدیل دانش به فناوری و چالش‌های پیش‌روی علوم انسانی در این عرصه پرداخت.

وی با بیان اینکه سهم علوم انسانی از چرخه فناوری هنوز بسیار پایین و کمتر از ده درصد است، اظهار داشت: در حالی که حوزه‌های فنی و مهندسی سال‌هاست مسیر تبدیل علم به محصول را طی کرده‌اند، علوم انسانی و اسلامی هنوز در مرحله تولید علم باقی مانده و چرخه فناوری آن به‌صورت کامل طراحی نشده است.

حجت‌الاسلام و المسلمین قطبی سه مدل اصلی تبدیل دانش به فناوری را مورد بررسی قرار داد و گفت: در دنیا سه رویکرد جدی برای شکل‌گیری فناوری وجود دارد؛ نخست، رویکرد سرریز دانش که از دلِ خود علم به نوآوری می‌رسد؛ دوم، رویکرد نیازمحور که مسئله از دل جامعه برخاسته و علم در خدمت حل آن قرار می‌گیرد؛ و سوم، رویکرد تقاطعی که عرصه‌های دانشی و میدان‌های نیاز را کنار هم قرار می‌دهد و نقاط تلاقی آنها به‌عنوان میدان نوآوری تعریف می‌شود.

وی افزود: در حوزه علوم انسانی و اسلامی، مدل تقاطع از ظرفیت بالاتری برای نوآوری برخوردار است و می‌تواند ایده‌های کاربردی و مبتنی بر واقعیت‌های اجتماعی تولید کند.

مدیرعامل مرکز نوآوری و خلاقیت اشراق در ادامه به بیان مراحل مدل چرخه فناوری پیشنهادی خود پرداخت و اظهار کرد: گام نخست، شناسایی نقاط تلاقی میان رشته‌های دانشی مانند جامعه‌شناسی، روانشناسی، فقه، مدیریت و… با میدان‌های نیاز جامعه نظیر تربیت، حکمرانی، اقتصاد و فرهنگ است. در گام‌های بعدی، این ایده‌ها با روش‌هایی مانند اسکمپر توسعه یافته و سپس با ابزارهای ارزیابی مانند ماتریس قدرت–منفعت به گزینه‌های قابل اجرا تبدیل می‌شود.

وی با تأکید بر اینکه دانشگاه و حوزه در تولید علم موفق بوده‌اند اما در تبدیل آن به مدل‌های عملیاتی با خلأ جدی روبه‌رو هستند، خاطرنشان کرد: تا زمانی که علوم انسانی وارد چرخه فناوری نشود و محصول، مدل و راه‌حل عملی ارائه نکند، امکان تحول در حکمرانی و جامعه فراهم نخواهد شد.

این نشست از سلسله جلسات تخصصی نهمین دوره مدرسه حکمرانی اسلامی است که به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار می‌شود و با حضور استادان، پژوهشگران و علاقه‌مندان عرصه حکمرانی ادامه دارد.